Τι είναι το φαινόμενο Ελ Νίνιο που επανεμφανίστηκε το 2023 και πως θα επηρεάσει τον καιρό στην Ελλάδα;
Και αν η κλιματική αλλαγή αποτελεί την πιο προφανή δικαιολογία για τις φετινές υψηλές θερμοκρασίες που καταγράφονται σε όλο τον πλανήτη, σύμφωνα με τους ειδικούς, η κύρια αιτία για τη μεγάλη ζέστη φέτος είναι το περιοδικό μετεωρολογικό φαινόμενο Ελ Νίνιο που αποτελεί βασικός παράγοντας για την άνοδο του υδραργύρου και τις μεταβολές στη θερμοκρασία των υδάτων.
«Έχουμε μπει στη φάση του φαινομένου Ελ Νίνιο, στις αρχές αυτού του φαινομένου», αναφέρει χαρακτηριστικά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Κώστας Λαγουβάρδος και συνεχίζει: «Οι επιστήμονες υπενθυμίζουν ότι το 2016 που επίσης είχαμε πολύ σημαντικές αποκλίσεις πάλι ήταν μία χρονιά που είχαμε ισχυρό Ελ Νίνιο. Υπάρχει δηλαδή ο φόβος ότι με το Ελ Νίνιο στους επόμενους μήνες απ' ότι δείχνουν τα στοιχεία μας, θα ανέβουν ακόμη περισσότερο οι θερμοκρασίες στις θάλασσες στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Αυτό συμπαρασύρει και τις θερμοκρασίες του αέρα και προς το τέλος του χρόνου, στο καλοκαίρι του νοτίου ημισφαιρίου, θα δούμε πιθανόν θερμοκρασίες πολύ υψηλότερες. Θα δούμε πλέον ίσως και με μεγαλύτερη διάρκεια θερμοκρασίες που θα είναι αρκετά πάνω από τα κανονικά σε παγκόσμιο επίπεδο πάντα», επισημαίνει ο κ. Λαγουβάρδος και προσθέτει ότι μαζί με την κλιματική αλλαγή το Ελ Νίνιο θα ανεβάσει ακόμη περισσότερο τις θερμοκρασίες.
«Δεν ανεβάζει παντού τις θερμοκρασίες, αλλά επειδή τις ανεβάζει σε ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη, συμπαρασύρει τους μέσους όρους και σε άλλες περιοχές», τονίζει.
Τι είναι όμως αυτό το φαινόμενο και πόσο μπορεί να επηρεάσει τη χώρα μας; Ο Κώστας Λαγουβάρδος, μέσω του climatebook.gr, δίνει απαντήσεις σε 6 ερωτήσεις για την εξέλιξη του φαινομένου.
Τι είναι το φαινόμενο Ελ Νίνιο;
Ελ Νίνιο (El Niño) ονοµάζεται το θερµό θαλάσσιο ρεύµα που εµφανίζεται στον Ειρηνικό Ωκεανό και αποτελεί µέρος των διακυµάνσεων που παρουσιάζει η επιφανειακή θερµοκρασία του Ειρηνικού και του Ινδικού Ωκεανού εντός της Τροπικής Ζώνης.
Ο όρος El Niño, που στα ισπανικά σηµαίνει «το αγόρι», αναφέρεται ουσιαστικά στο Θείο Βρέφος καθώς το φαινόµενο εκδηλώνεται συνήθως με τη μέγιστη έντασή του την περίοδο των Χριστουγέννων στις δυτικές ακτές της Νοτίου Αµερικής, κοντά στις ακτές του Περού και του Ισηµερινού.
Το αντίθετο φαινόμενο ονομάζεται Λα Νίνια (La Niña) και συνοδεύεται από ψυχρότερα από τα κανονικά επιφανειακά νερά στην τροπική ζώνη του Ειρηνικού Ωκεανού. Τα τελευταία 4 χρόνια και μέχρι τους 2 πρώτους μήνες του 2023 είχαμε φαινόμενο La Niña.
Πόσο επηρεάζει τις καιρικές συνθήκες στον πλανήτη μας;
Υπό συνθήκες Ελ Νίνιο, οι άνεµοι στις τροπικές περιοχές του Ειρηνικού Ωκεανού εµφανίζονται εξασθενηµένοι επιτρέποντας στα θερµά επιφανειακά νερά από τον ∆υτικό Ειρηνικό να µετατοπιστούν ανατολικότερα. Ανάλογη μετατόπιση µε αυτή των θερμών υδάτων παρουσιάζει και η ζώνη βροχοπτώσεων.
Έτσι, η Νότια Αμερική δέχεται αυξημένες βροχοπτώσεις, αντιμετωπίζοντας αρκετά συχνά πλημμυρικά επεισόδια, ενώ περιοχές όπως η Ινδία, η Ινδονησία και η Αυστραλία δοκιμάζονται από έντονη ξηρασία. Στη Βόρεια Αμερική οι συνέπειες του El Niño είναι κατά βάση έµµεσες, µε θερµότερους από τα κανονικά επίπεδα χειµώνες στις Βορειοδυτικές Η.Π.Α και τον Καναδά και αρκετά ξηρούς στις Δυτικές Η.Π.Α.
Σε περιοχές της Ανατολικής Αφρικής οι συνεχείς βροχοπτώσεις της περιόδου από τον Μάρτη έως και τον Μάϊο παρουσιάζουν µέγιστο. Έµµεσες επιπτώσεις του El Niño εντοπίζονται σε πολλές περιοχές του πλανήτη.
Τέλος, τα πολύ θερμά νερά στην περιοχή εμφάνισης του φαινομένου έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας του υπερκείμενου αέρα στην ευρύτερη περιοχή, γεγονός που επιφέρει αύξηση έως και 0.2 βαθμούς στην παγκόσμια τιμή της θερμοκρασίας.
Τι αναμένεται να συμβεί τους επόμενους μήνες;
Μετά από μία μακρά περίοδο όπου είχαμε το αντίθετο φαινόμενο (La Niña), σταδιακά η επιφανειακή θερμοκρασία στον Ειρηνικό Ωκεανό ανεβαίνει. Τον Απρίλιο του 2023 η κατάσταση παραμένει στο επίπεδο της επαγρύπνησης (El Niño Watch). Σύμφωνα με τις προγνώσεις των μεγαλύτερων μετεωρολογικών κέντρων υπάρχει πολύ αυξημένη πιθανότητα μέσα στους επόμενους μήνες, και κυρίως τους τελευταίους μήνες του 2023, να έχουμε θερμοκρασίες επιφανείας της θάλασσας στον Ειρηνικό οι οποίες θα ξεπερνούν κατά 2 βαθμούς τις κανονικές τιμές.
Πότε πάλι είχαμε ισχυρό El Niño;
Ένα πολύ ισχυρό Ελ Νίνιο είχαμε το μεγαλύτερο μέρος του 2015 και τους τρεις πρώτους μήνες του 2016. Αυτό ήταν και το μεγαλύτερο σε διάρκεια επεισόδιο από το 1997.
Και τι συνέβη τότε;
Το αποτέλεσμα ήταν οι θερμοκρασίες στον πλανήτη να είναι πολύ υψηλές όλους τους τελευταίους μήνες του 2015 καθώς και τους πρώτους μήνες του 2016. Τον Φεβρουάριο του 2016, η μέση θερμοκρασία της Γης ξεπέρασε κατά 0.9 βαθμούς την κλιματική τιμή της περιόδου 1981-2010 και αποτελεί ρεκόρ θετικής απόκλισης το οποίο δεν έχει καταρριφθεί από τότε.
Επηρεάζει τον καιρό της Ελλάδας;
Γενικά η επιρροή του El Niño στην ατμοσφαιρική κυκλοφορία πάνω από την Ευρώπη είναι μικρότερη από την τροπική περιοχή και τη Βόρεια Αμερική. Όμως επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει πως η Βόρεια Ευρώπη επηρεάζεται συχνά από χαμηλές θερμοκρασίες κατά την επικράτηση του El Niño τους χειμερινούς μήνες και ο Βόρειος Ατλαντικός από ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες.
Υπό αυτές τις συνθήκες στην Ευρώπη, η Ελλάδα και γενικότερα η Μεσόγειος επηρεάζονται από μεγαλύτερα ποσά βροχής καθώς επικρατούν άνεμοι δυτικών διευθύνσεων.
Πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα φαινόμενα Ελ Νίνιο και Λα Νίνια
Σύμφωνα με την Guardian, τα φαινόμενα Ελ Νίνιο και Λα Νίνια είναι η μεγαλύτερη αιτία των ετήσιων διαφορών στον καιρό σε πολλές περιοχές. Στα έτη που κυριαρχεί η «Λα Νίνια», οι άνεμοι από ανατολικά προς δυτικά του Ειρηνικού είναι ισχυρότεροι, ωθώντας τα θερμά επιφανειακά ύδατα προς τα δυτικά και αντλώντας βαθύτερα, ψυχρότερα ύδατα στα ανατολικά. Τα φαινόμενα «Ελ Νίνιο» συμβαίνουν όταν οι άνεμοι εξασθενούν, επιτρέποντας στα θερμά νερά να εξαπλωθούν προς τα ανατολικά, καταπνίγοντας τα ψυχρότερα νερά και οδηγώντας σε αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας.
Τα κράτη που συνορεύουν με τον δυτικό Ειρηνικό, συμπεριλαμβανομένης της Ινδονησίας και της Αυστραλίας, βιώνουν θερμότερες και ξηρότερες συνθήκες. «Τείνουν να έχουν πολλές ξηρασίες, πολλές πυρκαγιές», δήλωσε ο καθηγητής Άνταμ Σκάιφ, επικεφαλής του τομέα μακροχρόνιας πρόβλεψης στο Μετεωρολογικό Γραφείο του Ηνωμένου Βασιλείου, αν και η Κίνα μπορεί να υποστεί πλημμύρες στη λεκάνη του Γιανγκτσέ μετά από μεγάλα Ελ Νίνιο.
Οι μουσώνες της Ινδίας και οι βροχές στη νότια Αφρική μπορούν επίσης να κατασταλούν. Άλλες περιοχές, όπως η ανατολική Αφρική και οι νότιες ΗΠΑ, που και οι δύο έχουν υποστεί πρόσφατες ξηρασίες, μπορεί να έχουν περισσότερες βροχές και πλημμύρες. Στη Νότια Αμερική, οι νότιες περιοχές είναι πιο υγρές, αλλά ο Αμαζόνιος, που ήδη πλησιάζει ένα επικίνδυνο σημείο καμπής, είναι πιο ξηρός.
Επιπλέον, «το Ελ Νίνιο μπορεί να προκαλέσει υγρότερες συνθήκες στην Ισπανία από το καλοκαίρι και μετά και ξηρότερες συνθήκες στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ τον επόμενο χειμώνα και την άνοιξη», δήλωσε ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Reading Άντι Τέρνερ.
Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Τιμ Πάλμερ, δήλωσε ότι το μεγαλύτερο αναπάντητο ερώτημα είναι αν η κλιματική αλλαγή ευνοεί περισσότερα φαινόμενα Ελ Νίνιο ή περισσότερα φαινόμενα Λα Νίνια: «Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για τις χώρες που εξετάζουν τη μακροπρόθεσμη προσαρμογή και θα χρειαστούν κλιματικά μοντέλα πολύ υψηλότερης ανάλυσης. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με μεγαλύτερους υπολογιστές».
Ο Πάλμερ και οι συνάδελφοί του ζήτησαν τη δημιουργία ενός διεθνούς κέντρου κλιματικής μοντελοποίησης αξίας 1 δισ. δολαρίων, όπως ο μεγάλος επιταχυντής αδρονίων που επιτρέπει στους διεθνείς φυσικούς σωματιδίων να κάνουν από κοινού αυτό που κανένα έθνος δεν μπορεί να κάνει μόνο του.