Πως μεταφέρεται η αφρικανική σκόνη στη χώρα μας;

Ο μετεωρολόγος Λέκκας Εμμανουήλ εξηγεί πως μεταφέρεται η αφρικανική σκόνη στη χώρα μας.

Το φαινόμενο της μεταφοράς σκόνης από την Αφρική έχει καταγραφεί από την αρχαιότητα καθώς επίσης και σε μετέπειτα περιόδους.

Ο Όμηρος, σύμφωνα με τον καθηγητή της Οξφόρδης Andrew Goudie, για πρώτη φορά αναφέρεται στο φαινόμενο της “λασποβροχής” και συγκεκριμένα στην Ιλιάδα γίνεται λόγος για “ματωμένες σταγόνες” που έριξε ο Δίας για να εκδικηθεί το σκοτωμό ενός από τους γιους του, του Σαρπηδόνα, από τον Πάτροκλο (Ιλιάδα, Ραψωδία Π στ.458-460). Παρόμοια φαινόμενα κόκκινης βροχής κατά την περίοδο του Μεσαίωνα τα ονόμαζαν “αιματοβροχή” και το φαινόμενο αυτό το θεωρούσαν ως ένα ιδιαίτερα κακό οιωνό.

Η πηγή προέλευσης της σκόνης

Υπολογίζεται ότι η συνολική ποσότητα σκόνης που μεταφέρεται παγκοσμίως, από όλες τις δυνατές πηγές παραγωγής της, και κυκλοφορεί στην ατμόσφαιρα φτάνει το 1 δισεκατομμύριο τόνους το χρόνο, ποσότητα που μεταφέρεται από 100 εκατ. φορτηγά των 10 τόνων.

Οι βόρειες ακτές της Αφρικής, ιδιαίτερα η έρημος της Σαχάρας, αποτελούν την μεγαλύτερη εν δυνάμει περιοχή τροφοδότησης σκόνης της ατμόσφαιρας η οποία στη συνέχεια μεταφέρεται, συνηθέστερα προς τα ανατολικά των βόρειων εκτάσεων της Αφρικής, είτε βόρεια προς την Ευρωπαϊκή ήπειρο ή ακόμη και δυτικά προς τη νότια Αμερική και τα δάση του Αμαζονίου.

Η κατεύθυνση και η ποσότητα μεταφοράς της σκόνης, από οποιαδήποτε πηγή και αν προέρχεται, εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τις επικρατούσες μετεωρολογικές συνθήκες όπως διαμορφώνεται από τη διάταξη των Βαρομετρικών συστημάτων και την κίνηση των ανέμων στην ατμόσφαιρα. Προς την κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής ηπείρου μεταφέρονται, κατά μέσο όρο σε ετήσια βάση, μέσω της ατμόσφαιρας 80 έως 120 εκατομμύρια τόνοι σκόνης από τις βόρειες ακτές της Αφρικής.

Η σκόνη αυτή μεταφέρεται προς όλη την Ευρώπη, συχνότερα βέβαια στις χώρες παρά τη Μεσόγειο ενώ πιο σπάνια στις χώρες του βορρά φθάνοντας ακόμη έως και τις Σκανδιναβικές χώρες. Στη Μεσόγειο θάλασσα, σύμφωνα με μελέτες, έχει υπολογισθεί ότι κάθε χρόνο εναποτίθενται περίπου 4 εκατομμύρια τόνοι εμπλουτίζοντας το θαλάσσιο περιβάλλον με θρεπτικά συστατικά ενώ παρόμοια συνεισφορά εμπλουτισμού σε θρεπτικά στοιχεία εμφανίζει στους ωκεανούς και στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου.

Η περίοδος που ευνοείται η μεταφορά σκόνης είναι από τον Μάρτιο μέχρι και τον Αύγουστο ενώ πιο σπάνιες μεταφορές πραγματοποιούνται στη διάρκεια του φθινοπώρου και του Χειμώνα.

Οι προϋποθέσεις μεταφοράς της

Η μεταφορά σκόνης δεν είναι μία απλή υπόθεση όπως μπορεί να φαντάζει στην αντίληψη του κάθε πολίτη. Απαιτείται ένα σύνολό παραγόντων και προϋποθέσεων προκειμένου να πραγματοποιηθεί η οποιαδήποτε μεταφορά της. Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να υπάρχει η πηγή από την οποία θα παραχθεί η τεράστια ποσότητα σκόνης και στη συνέχεια θα παρασυρθεί μέσα στην ατμόσφαιρα.

Για τη χώρα μας είναι γνωστό ότι η συνηθέστερη πηγή για την τροφοδότηση της ατμόσφαιρας είναι οι βόρειες ακτές της Αφρικής και για το λόγο αυτό την ονοματίζουμε και Αφρικανική σκόνη. Από την στιγμή που υπάρχει η πηγή τροφοδότησης απαιτείται ένα επιφανειακό βαρομετρικό σύστημα το οποίο μέσω διαφοράς πιέσεων θα προκαλέσει ένα πεδίο ανέμων που θα παρασύρει την σκόνη και θα τροφοδοτήσει την κατώτερη ατμόσφαιρα, είναι γνωστές άλλωστε οι αμμοθύελλες που δημιουργούνται κατά κύριο λόγο στις ερημικές εκτάσεις.

Ανάλογα με την ένταση των ανέμων θα παρασυρθούν σωματίδια σκόνης μικρής ή και μεγαλύτερης διαμέτρου τα οποία έχουν και μεγαλύτερο βάρος και απαιτούν επομένως και μεγαλύτερη ένταση των ανέμων.

Για τη μεταφορά όμως απαιτείται και μία ατμοσφαιρική διαταραχή στην ανώτερη ατμόσφαιρα η οποία θα βοηθήσει στην απορρόφηση της σκόνης από τα κατώτερα προς τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Η κατεύθυνση μεταφοράς της σκόνης εξαρτάται πλέον από την τάση μετακίνησης των Βαρομετρικών συστημάτων και την διαμόρφωση των ανέμων στα στρώματα της ατμόσφαιρας. Είναι προφανές ότι τα μεγαλύτερα αιωρούμενα σωματίδια εναποτίθενται κοντά στη πηγή προέλευσης τους ενώ τα μικρότερα μπορούν να μεταφερθούν και να ταξιδέψουν μέσω των ανέμων σε πολύ μεγάλες αποστάσεις.

Στο ταξίδι τους αυτό και με διαρκή τη διαδικασία καθίζησης τους λόγω βαρύτητας αλλοιώνουν την καθαρότητα της ατμόσφαιρας, περιορίζοντας το οπτικό πεδίο προκαλώντας έτσι το φαινόμενο της ατμοσφαιρικής θόλωσης. Επιπλέον στην πορεία μετακίνησης των Βαρομετρικών συστημάτων που μεταφέρουν και τις ποσότητες σκόνης είναι συνεχής και η εναπόθεση των σωματιδίων σκόνης στην επιφάνεια και πάλι λόγω της βαρύτητας, είτε στη Μεσόγειο θάλασσα είτε και στη στεριά, ενώ σε πολλές περιπτώσεις, λόγω των δυναμικών διεργασιών εντός των συστημάτων που παράγουν βροχή, παρασέρνουν οι βροχοσταγόνες στην πτώση τους και ποσότητες αιρούμενων σωματιδίων σκόνης προκαλώντας έτσι το γνωστό φαινόμενο της “λασποβροχής” .

Ουσιαστικά η πορεία κίνησης των Βαρομετρικών συστημάτων καθώς και οι εντός αυτών δυναμικές διεργασίες αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για τις περιοχές που θα επηρεασθούν καθώς και με τον τρόπο που θα πραγματοποιηθεί η απόθεση κάποιας ποσότητας σκόνης στην επιφάνεια.

Ηράκλειο Κρήτης 22.03.2018 με σοβαρό επεισόδιο μεταφοράς αφρικανικής σκόνης.

Επιμέλεια: HellenicWeather.com